Chocolade stamt uit Zuid-Amerika en kent zijn roots in de pré-Colombiaanse tijd.
De Maya's en later de Azteken, waren de eersten die cacao cultiveerden. Ze noemden het 'cacau'. Het was één van de belangrijkste ingrediënten voor de 'xocolatl', een donkere, bittere en pittige chocoladedrank, niet te vergelijken met de huidige chocolade. Deze 'xocolatl' werd gemaakt door de bonen te roosteren, te malen en te mengen met water, maïsmeel, chilipepers en kruiden (schiote of annato, een rood tropisch zaad dat nu als kleurstof wordt gebruikt).
Deze chocoladedrank werd speciaal gemaakt voor religieuze ceremonies en allerhande vieringen. De Azteken zagen de cacao als een geschenk van hun god, Quetzalcoatl, aan de mensen.
In de Maya- en Aztekencultuur werd de cacao niet enkel gebruikt als kostbaar ingrediënt voor de 'xocolatl', maar ook als betaalmiddel. Het was de economische waarde die de cacao zo geliefd maakte bij de Spaanse veroveraars. Cacao werd gebruikt om pompoenen, slaven of andere koopwaren mee te kopen.
Toen in 1519 de Spaanse veroveraar Fernando Cortez en zijn manschappen in Mexico aanmeerden, werd hij door de Azteken en hun leider Montezuma verwelkomd met ... cacao. De Azteken hielden Cortez immers voor hun verdwenen god, 'Quetzalcoatl'.
Rond 1550 begonnen de Spaanse kolonisten in Mexico met de eerste plantages. Al snel pasten ze de bittere drank aan naar Europese normen, door toevoeging van (riet)suiker. Een zustergemeenschap in Oaxaca ontwikkelde een eigen recept door toevoeging van rietsuiker, anijs en kaneel. Van dan af werd de cacaodrank gesmaakt door de koloniale gemeenschap in Centraal- en Latijns-Amerika.
De Spanjaarden probeerden het monopolie over Latijns-Amerika te behouden. Dit lukt hen gedurende meer dan 80 jaar. Ze voerden de chocolade exclusief uit naar Spanje. In die tijd was chocolade een luxeproduct dat enkel door de aristocratie geconsumeerd werd. De gewone bevolking zou nog moeten wachten tot het begin van de 20ste eeuw alvorens de chocolade te kunnen proeven.
Via smokkel en veroveringen van Spaanse gebieden verspreidt de kennis en het gebruik van cacao zich onder meer naar Italië, België, Engeland, Nederland, Duitsland en Zwitserland.
Een Italiaan, Antonio Carletti, die veel reisde naar West-India en Spanje, ontdekte het recept van de 'zoete chocoladedrank' en publiceerde het in zijn reisverhalen. De zoete, fijne smaak ervan viel onmiddellijk in goede aarde bij de Italianen en de eerste 'ciocclatieri' werden opgericht, voornamelijk in het noorden van Italië met Venetië als voornaamste afzetgebied.
Ontwikkeling van de eerste cacaoboterpers.
De romige chocoladerepen die wij nu kennen, zijn mogelijk gemaakt door de uitvinding van Coenrad van Houten in 1828. Hij was de zoon van een Amsterdamse chocoladefabrikant en was op zoek naar een manier om chocolade minder vet te maken (de cacaoboon bestaat naar gewicht voor ruim de helft aan cacaoboter), zodat de drank minder zwaar op de maag zou liggen.
Van Houten ontwikkelde een draaipers die het grootse deel van de cacaoboter aan de boon kon onttrekken en cacaopoeder maakte. Deze draaipers maakte de moderne chocoladereep mogelijk door cacaoboter te scheiden van eigenlijke cacao in poedervorm. Die cacaoboter kon ook aan gewoon gemalen cacaobonen worden toegevoegd om de pasta romiger en zachter te maken en ze was beter in staat om suiker op te nemen.
De firma Coenraad van Houten en zoon uit Nederland neemt tevens een patent op het 'dutching process': het alkaliseren van cacaopoeder. Door toevoeging van alkali krijgt de chocolade een donkere kleur, lichtere smaak en wordt het meer water-oplosbaar.
Het eerste chocoladetablet wordt op de markt gebracht door de Engelse fabrikant; Fry and Sons.
Daniel, Peter en Henri Nestlé stellen in Zwitserland het eerste recept voor melkchocolade samen.
Rudolf Lindt ontdekt per toeval het belang van concheren.
Chocolade begint zijn intrede te doen in alle lagen van de bevolking in Europa, aanvankelijk wel nog heel sterk als een luxeproduct.
De afkomst van het woord chocolade en cacao is niet geheel duidelijk. Mogelijk zijn beide woorden afgeleid van de taal der Azteken waarbij 'cacao' de specifieke boom aanduidt en chocolade 'cacaowater' of 'bitterwater' betekent.